Kivi Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır | Türkiye’de Nerede Yetişir

Kivi, son yıllarda ülkemizde tarım anlamında üretimi artan tropik meyveler arasında yer alır. Uygun koşulların sağlanması ile ülkemizde başarılı bir şekilde kivi yetiştiriciliği yapmak ve verimli sonuçlar almak mümkündür.  Kivi nasıl yetiştirilir sorusuna cevap arayan yeni girişimciler edindikleri bilgiler doğrultusunda ülkemizin son derece elverişli olduğunu anlayarak bu alanda tarım yapmaya yönelir. Kivi Türkiye’de ve dünyada kivi nerede yetişir sorularına cevap aramak için ise kivinin uygun yetişme şartlarını bilmek gerekmektedir.

Kivi meyvesinin ana vatanı Çin’in doğusunda yer alan topraklardır.  Güney Doğu Asya’ya ait olan bu meyve Çin’de bulunan ormanların alt kısımlarında kendi doğal ortamında yetişmesi ile bilinir. Kivi meyvesi, Plantea alemine ait bir meyvedir ve Magnoliopsida sınıfındadır.  Ericales familyasının Actinidia cinsinden gelir ve A.Deliciase türünü temsil eder. Son yıllarda ülkemizde de kivi yetiştiriciliği oldukça popüler olan tarım alanları arasında yer alır.

Kivi Yetiştiriciliği

Kivinin yetiştirilmesi 1930 yıllarının sonunda artık Çin’den dışarıya çıkmış ve özellikle 1970’li yıllarda Avustralya başta olmak üzere birçok ülkeye dağılmıştır. İklim koşulları altında oldukça kolay yetişen kivi, son dönem ülkemizde de yetiştiricilik anlamında en fazla ilgi gören tropik meyveler arasında yer alır. Tarım alanına yönelmek isteyenler için kivi yetiştiriciliği oldukça kolay ve kârlı bir iştir.

Kiviler, sert iklim koşullarını sevmemeleri nedeni ile korunaklı alanlarda yetiştirilebilir. Sert rüzgarların bulunmadığı topraklarda rahatlıkla yetiştirilebilirler. Kivi meyvesi soğuk havaya karşı dayanıklı olması nedeni ile de çiftçilere güven verir. Gerekli ısı dengesinin sağlandığı iklim koşullarında kivi yetiştiriciliği yapmak ve olgunlaşmış kiviler hasat etmek mümkündür.

Kivi Nasıl Yetiştirilir?

Bilinenin aksine kivi bir ağaç meyvesi değildir ve asmada yetişir. Kivi nasıl yetiştirilir konusunu merak edenler kivinin nasıl bir büyüme sistemi olduğunu duyunca kısa süreli şaşkınlık yaşar. Kış mevsiminde yapraklarını döken bu asma, bahar mevsiminde tekrar canlanmaya başlar ve meyvelerini yetiştirir. Asma hızlı büyüme gösterdiğinden kivilerin olgunlaşma dönemindeki ağırlıklarını taşıyamaz. Bu nedenle yapılacak bakım esnasında asmaların güçlendirilmesi ve dışarıdan yardımcı gereçler ile desteklenmesi gerekir.

Dünya genelinde toplam 50 farklı kivi çeşidi olduğu bilinir. Olgunlaşma döneminde tavuk yumurtası ebatlarına ulaşan kivi meyvesi, ferahlatma etkisi yaratan tadı ile birçok kesim tarafından tüketilen bir meyvedir. Hem sulama hem budama hem gübreleme hem de soğuk hava şartlarından koruma gibi önemli noktalara dikkat eden çiftçiler aynı dönemde ektikleri kivi meyvelerini hasat etmeye başlayabilirler.

Türkiye’de ve Dünya’da Kivi Nerede Yetişir?

Kivi günümüzde oldukça geniş bir coğrafyada yetiştirilir. Birçok ülke şu an ton bazında yıllık kivi üretimi yapmaktadır. Türkiye’de kivi nerede yetişir sorusunun en net yanıtı Marmara ve Karadeniz bölgeleridir. Bu iki bölge hem sulak olması hem sert iklim koşullarına sahip olmaması hem de zengin toprak özelliklerine sahip olması nedeni ile kivi yetiştiriciliği için idealdir. Bu bölgede oturan ve tarım ile uğraşan birçok çiftçi topraklarını kivi yetiştirmek için ayırmış durumdadır.

Marmara ve Karadeniz bölgelerinin yanı sıra Ege ve Akdeniz bölgelerinde de denize yüksek olan kesimlerde kivi yetiştiriciliği için uygun alan bulunur. Bu bölgede iç kesimlere girildikçe sıcaklık artacağı için kivi üretimine elverişli ortamlar giderek azalır. Bu bölgede yapılacak tarım düzenli olarak sulama ister ve bu nedenle ekstra sulama masrafı mutlaka hesaba katılmalıdır.

Dünyada kivi nerede yetişir sorusunun yanıtı oldukça geniştir. Günümüzde ton bazında kivi hasadı yapan ülkeler;

• Çin,
• Yeni Zelanda,
• İtalya,
• Şili,
• İran,
• Fransa,
• Türkiye,
• Amerika Birleşik Devletleri,
• Japonya,
• İspanya’dır.

Kivi Ekimi ve Dikimi

Kivi yetiştirme konusunda merak edilen bir diğer detay kivi ekimi ve dikimi konusudur. Kivi ekiminde en önemli detay mutlaka verimli topraklara sahip olan bir alan tercih etmektir. Verimli topraklarda uygun aralıklar ile dikilen kivilerden ilk hasatta bile oldukça verimli sonuçlar alınabilir.

Kiviler, fidanlar halinde toprağa dikilir. Ekilen kivilerden verim alabilmek için fidanların mutlaka 4×5 ya da 4×3 aralıklarında toprağa dikilmesi gerekir. Ekim aşamasında fidanları olabildiğince derine dikmek, alınacak sonuçların başarılı olması açısından önem taşır. Yine kivi yetiştiriciliği için tercih edilecek olan fidanlar 2 yaşını doldurmuş olursa, hasat zamanı oldukça fazla verim alınması mümkün olur.

Okuyunuz: Ananas Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Kivi Fidanı Nasıl Elde Edilir?

Kivi meyvesinin fidanı genelde doku kültürü ile elde edilir. Aşı ve çelik ile kolay bir şekilde kivi fideleri elde edilerek kivi tarımına başlanabilir. Anaç olarak tercih edilecek olan kivi türüne karar verildikten sonra bu bitkiden bir kısım dal alınır ve özel köklendirme koşullarında bu dallar köklendirilerek dikilmeye hazır hale getirilir.

Uygun koşullarda tarlalarda yetiştirilen, kökü toprakta bulunan ve yaprakları döküldükten sonra dikilmeye hazır koşullara ulaşan kökler açık kök olarak adlandırılır.   Geniş alanda yapılacak olan kivi yetiştiriciliği için tercih edilmesi gereken en uygun kök biçimi açık kök biçimidir.

Kivi fidanı ekilirken çiftçilerin dikkat etmesi gereken en önemli koşul rüzgardır. Kökler kesinlikle toprakta iken hava almamalıdır. Kök her koşulda rüzgârdan korunursa ve toprak ile tam temas sağlarsa kısa süre içerisinde canlanma ve büyüme mümkün olur.

Ekim işleminin tamamlanmasının ardından toprağa can suyunun verilmesi ile ekim aşaması tamamlanabilir. Can suyu için fidan başına tavsiye edilen su miktarı 5 ile 15 litre arasıdır. Büyümeye bırakılan fideler eğer destek çubukları ile sabitlenirse daha düzgün ve hızlı bir büyüme sağlanması da mümkün olur.

Kivi Ne Zaman Ekilir?

Açık kök fidanı ile yapılacak kivi yetiştiriciliği ile kısa sürede başarılı sonuçlar alınabilir. Kivi ne zaman ekilir sorusuna verilecek yanıt Kasım ayıdır. Açık kök ile kivi yetiştiriciliği için önemli olan köklerin yapraklarını dökmeye başladığı dönemdir. Bu köklerde yaprakların dökülmesi kasım ayı gibi başlar ve kış boyu devam eder. İlk yaprakların dökülmesi ile yeni girişimciler ve çiftçiler kivi fidelerini toprağa ekmeye başlayabilirler. Ekimler dökülmenin devam ettiği Nisan ayı sonlarına kadar devam eder. Fideler takip edilerek yaprağının dökülmesinin ardından sıra ile tarlaya dikilebilir.

Kivi Hasadı Ne Zaman Yapılır?

Kivi meyvesi, uygun dönemde ekildiğinde yaz bitiminde hasat edilebilir. Kivi hasadı ne zaman yapılır sorusuna verilecek en uygun cevap Ekim ayının sonlarıdır. Kivi yetiştiriciliğinde eğer doğru şartlar sağlanırsa, hasat döneminde bir dönüm tarladan yaklaşık olarak 1,5 ila 2 ton kadar kivi hasat etmek mümkün olur. Ülkemiz genelinde Marmara bölgesi başta olmak üzere birçok bölgede düzenli kivi tüketimi söz konusudur.  Meyvenin ekim maliyeti hesaplandığında, talepler doğrultusunda ekilen kivilerden çok yüksek kâr getirisi elde edilebilir.

Kivi meyvesi bir tür klimakterik bitkidir. Yani hasat sonrasında hemen tüketiciye ulaştırılmaz. Bir süre beklemesi ve olgunlaşması gereken kiviler soğutmasız depolarda yaklaşık olarak 3 ay bekletilir ise istenilen olgunluğa erişir. Soğuk hava depolarında yapılacak olan bekletme işleminde gerekli olan zaman ise 6 ay ila 9 ay arasındadır.

Kivi Yetiştiriciliği Getirisi

Son dönemlerde ülkemizde sıkça görmeye başladığımız kivi, geniş bir kesim tarafından tüketilen bir meyve olmasının yanı sıra maddi olarak da oldukça yüksek getiriye sahiptir. Bu nedenle birçok yeni tarım girişimcisi için de hedef konumunda yer alır. Tarım işi ile uğraşmak ve tropikal meyve yetiştiriciliği yapmak isteyen girişimciler için kivi ilk sıradaki tercihler arasındadır. Kivi yetiştiriciliği getirisi oldukça fazla olan ve yetiştirme aşamasında çok az maliyet gerektiren tarım alanları arasında yer alır.

Getirdiği yüksek kâr nedeni ile birçok üreticinin dikkatini çeken kivi yetiştiriciliği, üretimden pazarlamaya kadar her aşamada oldukça kolaydır. Toprak açsından elverişli olan arazilere dikilecek kivi fidanlarından kısa süre içerisinde kivi bahçesi yaratmak ve tonlarca ağırlıkta kivi hasat etmek mümkün olur. Yeni tarım girişimcilik alanları içerisinde yer alan kivi üreticiliği geleceğin de en çok getiri sağlayan tarım ürünleri arasında yerini almaktadır.

Kivi Bahçesi Nasıl Kurulur?

Kivi üretimi bahçelerde sürekli ve düzenli olarak yapılabilir. Toprak özellikleri uygun olan bölgelerde T direk sistemleri ile kivi yetiştiriciliği için en uygun alan oluşturularak burada uzun yıllar süren kivi hasadının yapılması mümkündür. Kivi bahçesi nasıl kurulur diye merak edenler bir T direk sistemi ile istedikleri verimli kivi bahçelerine sahip olabilir.

T direk asma sisteminde ara mesafelerin 4 ila 4,5 metre arasında olmasına dikkat edilmelidir. Ekme işlemlerinin ardından 2 yılda bütün fideler olgunluğa ulaşır ve tonlarca ağırlıkta kivi hasadı elde edilebilir.

Kivi yetiştiriciliği için kivi bahçesi kurmak isteyen girişimcilerin dikkat etmesi gereken bir diğer önemli konu dikme sırası ve yönüdür. Fidanların ekim yönü mutlaka Kuzey ile Güney yönüne doğru olmalıdır. Bu sayede bitkilerin ve fidelerin her iki taraflarının da eşit seviyede güneş görmeleri mümkün olur.

Kivi Ağacı Gübrelemesi ve Budaması

Kivi asmada yetişen bir bitkidir ve yetişkinliğe ulaşan kivi asmaları her sene kış mevsiminde yapraklarını döker. Kivi ağacı gübrelemesi ve budaması kivinin gelişimi açısından önem taşır. Asmaların büyümesi ile meydana gelecek olan ağırlığı hafifletmek için T direklerden yararlanılmalıdır. Yerden 1,80 uzunluğa sahip olan T direkler 1,50 metre uzunluk ile birbirlerine bağlanırlarsa kivi yetiştiriciliği için ideal bir ortam oluştururlar. Çapraz ipler ile bağlanan direklerden 3 farklı tel geçirilir ve asma dallarının bu telleri kavraması sağlanır.

Yetişme alanında gerekli ortama kavuşan kivi asmaları daha verimli kivilerin yetişmesini sağlar. Düzgün kurulan bir kivi yetiştirme sistemi hem havalanma hem de   güneşlenme açısından da üst düzey performans sağlar.

Kivi bitkisinde budama için birden farklı dönem bulunur. Her bir dönemde budamadaki amaç farklıdır. Bir dönem asmayı düzenli bir görünüme kavuşturmak için, bir başka dönem ürünler için kivi asmaları budanır Yaz mevsimlerinde gerçekleştirilen budama işlemi ile de asmayı gençleştirmek ve ölü dallardan arındırmak için tekrar budama işlemi yapılmaktadır. Üretim ve yetiştirme aşamasında budama işine önem veren çiftçiler hasat dönemi yeterince olgunluğa erişmiş kivilere sahip olabilirler.

Kivi Yetiştiriciliğine Uygun Toprak Özellikleri

Kivi ve birçok meyvenin yetişmesinde en büyük pay topraktaki verimliliktir. Kivi yetiştiriciliğine uygun toprak özellikleri sağlanırsa yapılan tarımdan da o kadar verim almak mümkün olur. Toprağın ekim öncesi gübrelenmesi, toprağın zengin bir element yapısına sahip olmasını sağlar ve bu meyveler ve bitkiler için oldukça faydalı bir durumdur. Kükürt, fosfor ve azot gibi karışımlar tarım için en elverişli koşulların hazırlanmasını sağlar.  Kökü hızlı gelişen ağaç ve bitkiler kısa süre içerisinde hızlı bir büyüme gösterir ve meyve vermeye başlar.

Kivi Yetiştiriciliği Yapacak Olanlara Tavsiyeler

Kivi meyvesini yetiştirmek isteyen çiftçilerin dikkat etmesi gereken birçok farklı unsur bulunur.

• Kivi yetiştiriciliği yapacak olanlara tavsiyeler konusunda ilk konuyu sulama alır. Kivi yetiştiriciliği için su çok önemlidir. Yağışın bol olduğu alanlar tercih edilirse çiftçiler sulama konusunda hem zamandan hem de maliyetten ciddi tasarruf elde edebilir.
• Kivi yetiştiriciliği yapmak isteyen çiftçiler ekim aşamasında fideleri mutlaka güneş alacak yönlerde ekmelidir. Kivilerin tam güneş alması, olgunlaşması açsından son derece önemlidir. Çift taraflı güneş alan asmalar ile çiftçiler hasat zamanı hedefledikleri hasat miktarına kolayca ulaşabilirler.
• Kivi yetiştiriciliği yapmak isteyen çiftçiler açık kök yöntemi ile oldukça ekonomik koşullarda bir kivi bahçesine sahip olabilir ve böylece kurulum ve ekim aşamasında fazla maliyetlerden kurtulabilirler.

kaynak: https://www.growveg.com/guides/how-to-grow-kiwi-fruit/